इतिहास व जन्मकथा
माता ब्रह्मचारिणी हिला सतीचा दुसरा अवतार मानले जाते. शैलपुत्री म्हणून जन्मल्यानंतर तिने तपस्विनी रूप धारण केले आणि ब्रह्मचर्याचा स्वीकार केला. म्हणूनच तिला “ब्रह्मचारिणी” असे नाव पडले.
पुराणकथेनुसार, तिने भगवान शंकराला पती म्हणून मिळवण्यासाठी कठोर तप केले. अनेक हजारो वर्षे ती उपाशीपोटी, अग्निहोत्राशिवाय आणि अगदी उग्र वनवासात राहिली. अशा तीव्र तपश्चर्येमुळेच तिला शिवपत्नीत्व लाभले.
स्वरूप
माता ब्रह्मचारिणी हिच्या एका हातात जपमाळा (रुद्राक्ष) आहे आणि दुसऱ्या हातात कमंडलू आहे.
तिचा वेश साधा, तपस्विनी स्वरूपाचा आहे.
तिच्या चेहऱ्यावर शांत, प्रसन्न भाव दिसतात.
तिच्या स्वरूपातून संयम, साधना आणि आत्मशक्ती प्रकट होते.
महत्त्व
माता ब्रह्मचारिणी हि तपस्या व संयमाची देवी आहे.
तिच्या पूजनाने साधकाच्या जीवनात आत्मविश्वास, ज्ञान, धैर्य आणि तपशक्ती वाढते.
ती साधकाला कठीण प्रसंगातही स्थैर्य देऊन अध्यात्मिक मार्गावर नेते.
नवरात्रीचा दुसरा दिवस साधना आणि भक्तीच्या बळावर मन-शरीर शुद्ध करण्यासाठी मानला जातो.
उपासना-फल
ब्रह्मचारिणीची पूजा केल्याने इच्छाशक्ती प्रबळ होते.
जीवनातील संकटांचा सामना करण्याची क्षमता येते.
कठोर परिश्रम, संयम आणि भक्तीच्या जोरावर यश मिळते.
विवाहयोग प्रबळ होतो व वैवाहिक जीवनात सौख्य मिळते.
आत्मज्ञान आणि शांती लाभते.
विधिवत पूजा कशी करावी
1. सकाळी स्नान करून शुद्ध वस्त्र धारण करावे.
2. पूजास्थळी माता ब्रह्मचारिणीची प्रतिमा किंवा मूर्ती ठेवावी.
3. तिला कमळ, बिल्वपत्र, पांढरे फुले, जाई-जुई अर्पण करावे.
4. गंध, अक्षता, धूप-दीप अर्पण करून पूजन करावे.
5. तिच्या पायाजवळ नैवेद्य ठेवावा – विशेषतः शर्करा (साखर) व पंचामृत प्रिय आहे.
मंत्रजप
“ॐ देवी ब्रह्मचारिण्यै नमः”
हा मंत्र जपल्याने साधकाला मन:शांती व तपशक्ती प्राप्त होते. शेवटी आरती करून भक्तीभावाने प्रार्थना करावी.
माता ब्रह्मचारिणी ही तप, संयम व साधनेची प्रतिमा आहे. तिच्या उपासनेने भक्ताला सर्व संकटांवर मात करण्याची शक्ती मिळते. नवरात्रीच्या दुसऱ्या दिवशी साधक तिच्या पूजनातून धैर्य, भक्ती आणि तपशक्ती प्राप्त करतो.
