नवरात्रीची पाचवी देवी – माता स्कंदमाता
देवीचे स्वरूप
नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी माता स्कंदमाता यांची उपासना केली जाते. स्कंदमाता म्हणजेच भगवान कार्तिकेय (स्कंद) यांची माता. त्यामुळे त्यांना हे नाव प्राप्त झाले.
त्यांचे रूप अतिशय शांत, करुणामय व दिव्य आहे. त्या कमलाच्या आसनावर विराजमान आहेत, म्हणून त्यांना “पद्मासना” असेही म्हणतात. त्यांच्या चार हात आहेत – दोन हातांत कमलपुष्प, एक हात आशीर्वादासाठी आणि चौथ्या हातात त्यांनी पुत्र स्कंदाला (कार्तिकेय) धरलेले आहे. त्यांचे वाहन सिंह आहे.
माता स्कंदमातेच्या मुखावर दिव्य तेज असून त्यांचे रूप भक्ताला मातृत्वाच्या प्रेमाची अनुभूती देते.
देवीचे महत्त्व
माता स्कंदमाता या ज्ञान, मोक्ष व भक्ती यांचे प्रतीक मानल्या जातात.
या देवीची उपासना केल्याने भक्ताचे मन अत्यंत पवित्र व शांत होते.
माता आपल्या भक्ताला पुत्रवत् स्वीकारून त्याचे सर्व दुःख, अडचणी दूर करतात.
जीवनात सुख-शांती, ऐक्य आणि निरोगीपणा लाभतो.
स्कंदमातेच्या कृपेने साधकाचे ज्ञानप्राप्तीचे मार्ग सुकर होतात व त्याला आध्यात्मिक उन्नती मिळते.
गृहस्थ जीवनात सौख्य व समाधान मिळते.
पुराणकथा व इतिहास
स्कंदमाता या भगवान कार्तिकेयाच्या (स्कंदाच्या) माता आहेत. कार्तिकेय हे देवसेनेचे सेनापती आहेत. राक्षस तारकासुराचा वध करण्यासाठी भगवान शिव व देवी पार्वती यांच्या पुत्राने म्हणजेच स्कंदाने दैत्यांवर विजय मिळवला. स्कंदमातेच्या आशीर्वादामुळेच त्याला हे सामर्थ्य प्राप्त झाले.
या कथेतून आपणास शिकवण मिळते की, मातृशक्ती ही केवळ पालनकर्तीच नाही तर ती आपल्या अपत्याला धर्मरक्षणासाठी सामर्थ्य देणारी आहे. त्यामुळे स्कंदमाता या धर्मसंरक्षणाच्या प्रेरक शक्ती मानल्या जातात.
पूजनविधी
नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी माता स्कंदमातेची पूजा अत्यंत श्रद्धेने केली जाते.
1. सकाळी लवकर उठून स्नान करून स्वच्छ वस्त्रे परिधान करावीत.
2. पूजास्थानी देवीची प्रतिमा किंवा मूर्ती कमलावर ठेवावी.
3. कलशपूजनानंतर देवीला अक्षता, कुमकुम, गंध, फुले अर्पण करावी.
4. पांढऱ्या किंवा पिवळ्या रंगाची फुले देवीला प्रिय आहेत.
5. “ॐ देवी स्कंदमातायै नमः” हा मंत्र जपावा. शक्य असल्यास १०८ वेळा जप करावा.
6. देवीला नैवेद्य म्हणून केळी, मोदक, खीर किंवा गोड पदार्थ अर्पण करावेत.
7. शेवटी देवीची आरती करून ध्यान करावे.
उपासनेचे फल
देवीच्या कृपेने भक्ताला ज्ञान व मोक्ष प्राप्त होतो.
कौटुंबिक जीवनात सौख्य, प्रेम व शांती वाढते.
संततीसंबंधित अडचणी दूर होतात.
साधकाचे मन स्थिर होते व अध्यात्मिक प्रगती मिळते.
रोग, शोक, भीती दूर होऊन जीवन आनंदी होते.
उपासकाला ज्ञान, बुद्धी व विवेकाची वाढ होते.
माता स्कंदमाता या नवरात्रीच्या पाचव्या दिवशी पूजल्या जातात. त्या मातृत्व, करुणा आणि शक्ती यांचे अद्वितीय प्रतीक आहेत. त्यांच्या उपासनेने भक्ताला केवळ सांसारिक सुख-शांतीच नाही तर अध्यात्मिक उन्नतीही प्राप्त होते. त्या आपल्या पुत्र स्कंदाप्रमाणेच भक्तालाही आपले मूल मानून त्याला संरक्षण, प्रेम व शक्ती देतात. त्यामुळे पाचव्या दिवशी स्कंदमातेची उपासना करून भक्ताला मातृप्रेम, सुख, शांती व ज्ञानाचा अमूल्य खजिना प्राप्त होतो.
Khup Chan Mahiti….thank you