नवरात्रीची सातवी देवी – माता कालरात्री
देवीचे स्वरूप
नवरात्रीच्या सातव्या दिवशी माता कालरात्री यांची उपासना केली जाते. या देवीचे रूप सर्वाधिक भयप्रद असले तरी त्या आपल्या भक्तांना सदैव कल्याण व संरक्षण देतात.
त्यांचा वर्ण कृष्ण (काळा) असून केस विसकटलेले आहेत.
त्यांच्या गळ्यात वज्रसरूपी माळ आहे.
त्या गाढ अंधःकारासारख्या दिसतात, म्हणून त्यांना “कालरात्री” असे नाव दिले गेले.
त्यांचे वाहन गाढव आहे.
त्यांच्या चार हातांपैकी दोन हात आशीर्वाद व वरद मुद्रा धारण करतात, तर उर्वरित दोन हातांत लोखंडी खड्ग व कांटा आहे.
त्यांचा श्वास अग्निसमान प्रखर आहे.
देवीचे महत्त्व
माता कालरात्री या संहार, संरक्षण व शुद्धीकरण यांचे प्रतीक आहेत.
त्या दुष्टांचा नाश करतात व भक्तांचे रक्षण करतात.
उपासकाचे भय, शंका, दुष्ट शक्ती यांचे निवारण करतात.
आयुष्याच्या अंधःकारातून भक्ताला प्रकाशाकडे नेतात.
अध्यात्मिक दृष्टिकोनातून कालरात्री देवीचा संबंध सहस्रार चक्राशी मानला जातो.
त्यांच्या उपासनेने साधकाला अध्यात्मिक जागृती, अतूट श्रद्धा आणि आत्मज्ञान प्राप्त होते.
पुराणकथा व इतिहास
दुर्गामातेने दुष्ट राक्षसांचा नाश करण्यासाठी विविध रूपे धारण केली. त्यापैकी सर्वात भयंकर रूप म्हणजे कालरात्री.
कथेनुसार, शुंभ-निशुंभ व रक्तबीज या राक्षसांचा नाश करण्यासाठी देवीने हे रूप घेतले.
विशेषतः रक्तबीज राक्षसाचे वरदान असे होते की, त्याच्या रक्ताच्या एका थेंबातून नवा राक्षस निर्माण होतो. अशा वेळी माता कालरात्रीने त्याचा नाश केला. त्या आपल्या प्रचंड तेजाने रक्तबीजाचे रक्तच पिऊन टाकत होत्या आणि अशा प्रकारे त्या राक्षसांचा संपूर्ण नाश केला.
त्यांच्या या कार्यामुळे त्यांना संहारक शक्तीचे प्रतीक मानले जाते.
पूजनविधी
सातव्या दिवशी भक्तांनी माता कालरात्रीची पूजा करावी. पूजाविधी पुढीलप्रमाणे :
1. सकाळी लवकर स्नान करून स्वच्छ (विशेषतः गडद निळ्या, काळ्या किंवा लाल) वस्त्रे धारण करावीत.
2. पूजास्थानी देवीची मूर्ती किंवा प्रतिमा स्थापावी.
3. देवीला गंध, फुले, अक्षता, धूप, दीप अर्पण करावे.
4. “ॐ देवी कालरात्र्यै नमः” हा मंत्र जपावा.
5. देवीला नैवेद्य म्हणून गूळ, मध, खीर किंवा काळ्या तीळांचा प्रसाद अर्पण करावा.
6. रात्रीच्या वेळी देवीची विशेष पूजा केल्यास अधिक फल प्राप्त होते.
7. शेवटी आरती करून देवीचे ध्यान करावे.
उपासनेचे फल
भक्ताला निर्भयता व आत्मविश्वास प्राप्त होतो.
दुष्ट शक्ती, नकारात्मकता व अडथळे दूर होतात.
साधकाच्या जीवनातील अंधःकार नाहीसा होऊन प्रकाश प्राप्त होतो.
शत्रू व विघ्नांचा नाश होतो.
अध्यात्मिक साधकाला सहस्रार चक्र जागृत करण्यास मदत होते.
भक्ताला आरोग्य, शांतता व कल्याण प्राप्त होते.
माता कालरात्री या नवरात्रीच्या सातव्या दिवशी पूजल्या जातात. त्यांचे स्वरूप भयप्रद असले तरी त्या भक्तांचे रक्षण करणाऱ्या, संकटांचा नाश करणाऱ्या व भय दूर करणाऱ्या आहेत. त्यांच्या उपासनेने साधकाच्या जीवनातील सर्व अंधःकार नाहीसा होऊन ज्ञान, श्रद्धा व निर्भयता प्राप्त होते.
त्यामुळे सातव्या दिवशी माता कालरात्रीची उपासना करून भक्ताला निर्भयता, शुद्धीकरण आणि आत्मज्ञानाचा वरदहस्त मिळतो.
